معرفی کتاب: صلح شرم آور

عنوان: The Shameful Peace

نویسنده: فردریک اسپاتس

ناشر: انتشارات دانشگاه ییل

سال انتشار: 2008

زبان: انگلیسی

ISBN: 978-0-300-13290-8

درباره جنگ جهانی دوم، نهضتهای مقاومت و کشورهای اشغال شده کتابهای بسیاری نوشته شده است، اما تا بحال کمتر مورخی به زندگی روزمره فرهنگی در کشورهای تحت اشغال پرداخته است. زمانیکه ارتش آلمان فرانسه را به اشغال خود درآورد، فرانسه پاسدار فرهنگی غرب و پاریس پایتخت هنری جهان بود. شهر روشنایی پناهگاه هنرمندان و نویسندگانی از چهار گوشه جهان شده بود که در کشورهای خود جایی نداشتند و زادگاه تمام مکاتب و جنبشهای هنری مهم و مطرح قرن نوزدهم و بیستم به شمار می رفت. بدون بودن در پاریس هنرمندی شهرت جهانی پیدا نمی کرد. در زمان اشغال پیکاسو، ماتیس، سیمون دوبوار، آندره ژید، سارتر و  دهها روشنفکر، فیلسوف، نویسنده و هنرمند دیگر در این شهر زندگی می کردند. «صلح شرم آور» داستان زندگی روشنفکران و هنرمندان فرانسوی در دوره اشغال فرانسه است.

زمانیکه فرانسه آتش بس را پذیرفت و تسلیم آلمان شد، جنگ فرهنگی بین دو کشور تازه آغاز شد.  اشغالگر می خواست تا از فعالیتهای فرهنگی برای آرام نگه داشتن و سرگرم نگه داشتن توده مردم تحت اشغال استفاده کند و همزمان برتری فرهنگی خود را به رخ شکست خوردگان بکشد. نتیجه این سیاست ترکیبی از سانسور فرهنگی، ترور شخصیتهای فکری و تشویق فعالیتهای هنری موافق سیاستهای آلمان نازی بود. روشنفکران و هنرمندان فرانسوی سه گزینه در پیشرو داشتند: زندگی در تبعید، مقاومت و سکوت و یا همکاری با اشغالگر.

کتاب داستان آدمهاییست که در یک دنیای دگرگون شده برای بقای خودشان و فرهنگشان می کوشند. آدمهایی که همکاری با اشغالگر را بر می گزینند و آدمهایی که ترجیح می دهند کارهایشان را برای خودشان نگه دارند ولی هرگز آنها را در معرض سانسور رایش سوم قرار ندهند. و آدمهایی که مخفیانه به چاپ و نشر آثارشان می پردازند. کتاب داستان ناشرانیست که پیش از استقرار اشغالگران به خود سانسوری روی می آورند و ناشرانیکه در چاپخانه هایشان گروههای مقاومت تشکیل می دهند.

گرچه کتاب کمی ضد فرانسویست و تعریف آن از همکاری با اشغالگر گاهی بسیار آرمانگرایانه است، اما فردریک اسپاتس با دقت و وسواس به معرفی شخصیتها و کنکاش در زوایای ناشناخته زندگی فرهنگی در این دوران  می پردازد.  بسیاری از اطلاعات و مصاحبه های کتاب برای بار اول است که ارائه می شود. تصویری که اسپاتس ارائه می کند منحصر به زمان اشغال نیست بلکه شامل  باورهای فرهنگی و پیشداوریهای جامعه فرانسه در دوره پس از اشغال هم می گردد. این تصویر همیشه زیبا نیست، اما عبرت آموز است.

خواننده می تواند آسوده خاطر باشد که کتابی خواندنی و آموزنده در پیشرو دارد.