۱۲ ساعت برای تاریخ و اتحاد جماهیر

دیروز در مسکو در میدان لوبلیانکا کنار سنگی از اولین اردوگاه کار اجباری استالینی فرزندان٬ نوه ها٬ نتیجه ها و بازماندگان خانواده های قربانیان قتل عامها و تسویه های دوران استالین گردهم آمدند تا یاد کسانی را گرامی بدارند که قرار بود تاریخ فراموششان کند. آنانکه آمده بودند نامهای این قربانیان را خواندند٬ کاری که ۱۲ ساعت طول کشید. ۱۲ ساعتی برای دهه های گذشته و برای سرنوشت اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی.
در تاریخ نظریه ای هست که سقوط و فروپاشی اتحاد جماهیر را پیامد قتل عامهای استالینی می داند. این مورخان باور دارند که استالین با تسویه هایش تمام کسانی را نابود کرد که صاحب فکر و اندیشه و توانایی اجرای راه حلهای مورد نیاز برای نجات شوروی بودند. تقریبا همه افرادی که به نوعی می توانستند در برابر مرد کوتاه قد گرجی قرار بگیرند راهی زندان شدند از مهندس تا تیمسار٬ از کارگر تا خانه دار٬ از نویسنده تا هنرپیشه همه و همه خیلی زود فهمیدند کوتوله بودن راهیست برای زنده ماندن در شوروی رفیق استالین. زمانیکه گورباچف به قدرت رسید دیگر برای نجات بسیار دیر شده بود. بدنه مدیریتی حزب کمونیست و دولتهای اتحاد جماهیر پر از آدمهایی بودند که نه می توانستند اندازه بحران را بفهمند و نه می دانستند چکار باید بکنند. استالین کوتاهی قدش را برای حزب کمونیست به میراث گذاشته بود.
شکی نیست که آدمهای زیادی در حزب کمونیست ٬ ارتش سرخ و دولتهای مختلف از حذف نخبگان و افراد توانمند سود برده بودند. اگر توخاچفسکی زنده مانده بود نوبت به ژنرالهایی نمی رسید که از برابر ارتش آلمان مانند خرگوش گریختند. اگر مدیران و برنامه ریزانی که می خواستند نظام انگیزه را اصلاح کنند تا جایی برای ابتکار و نوآوری باقی بماند اولین کشوری که ماهواره به فضا فرستاده بود آنقدر در مسابقه تکنولوژی عقب نمی افتاد که دیگر نتواند هزینه اداره امپراتوریش را بپردازد. استالین برای شوروی بد بود ولی قدیس محافظ کوتوله های خشن و بی رحمی شد که رسالت خود را حذف قامتهایی می دانستند که می توانستند امور را اداره کنند و بحرانها را مدیریت کنند. استالین قساوت آنها را توجیه می کرد و مجاز می دانست.
وقتی بحران از راه رسید قساوت و خونریزی نمی تواست نان و سیب زمینی سر سفره معدنچیان گرسنه بیاورد٬ حقوق استادان دانشگاه را بپردازد و ارتش سرخ را در پادگانهایش نگه دارد. همه چیز تمام شد٬‌همه چیز فروریخت. سالهایی که گذشت خیلیها دلایل مختلفی برای فروپاشی امپراتوری سرخ کرملین آوردند و خواهند آورد. ولی اولین دلیل و مهمترین عامل مجموعه اسمهاییست که در میدان لوبلیانکا خوانده شد. این آدمها هستند که نظامهای اجتماعی – اقتصادی را موفق می کنند و وقتی کوتوله ها می مانند قویترین ارتشها و نظامهای سیاسی فقط محتومند. سرنوشت آنها قابل تغییر نیست.