یک تجربه جالب

زمانیکه وبلاگها شروع شدند چند سالی بود که صحبت از گفتگوی اجتماعی می شد. وبلاگها بعنوان تریبونهای اشخاص و اعضای جامعه بخشی از این گفتگو شدند و آنرا شکل دادند. صحبتها همیشه با صمیمیت همراه نبود و هنوز نیست. ولی خیلی زود خیلیها متوجه شدند که پیشداوری یک ویژگی فراگیر است و تعصب بر سر باورها منحصر به یک خط فکری خاص نیست. جالب بود خواندن افکار آدمهای متضاد و کشف این واقعیت که هر دو طرف یکدیگر را به یک شکل محکوم می کنند و رفتار یک فرد یا افراد را به بقیه تعمیم می دهند. بحث بر سر همزیستی یا مدارا نبود بحث بر سر این بود که کدام طرف بر حق است. خیلی طول نکشید که خیلیها متوجه شدند بر حق بودن برایشان به معنای نفی دیگرانیست که متفاوت هستند. این تجربه بزرگ و خوبی بود. وبلاگها به پیشرفت گفتمان اجتماعی در ایران کمک کردند و هنوز بخشی از آن هستند، گرچه نقش شبکه های اجتماعی پررنگ تر شده است.

حالا در شبکه های اجتماعی اتفاق دیگری دارد روی می دهد. به لطف پیشرفت منطقه و افزایش افرادی که زبان دومی را می دانند یک گفتمان منطقه ای در حال شکل گیریست. در این گفتمان ملیتها و کیشهای مختلف دارند می فهمند که پیشداوری منحصر به دیگران نیست. دیروز تجربه جالبی از این بحثها داشتم. فردی از یکی از کشورهای همسایه داشت می گفت که ایران می خواهد امپراتوری پارسی را به مرکزیت بغداد احیاء کند و الان چهار پایتخت عربی را کنترل می کند. کمی هراس آفرینی برای توجیه موضعی تند و ضد ایرانی. الان دارم فکر می کنم برای این فرد یا افراد شبیه به او چقدر این مهم است که این حرفها حقیقت داشته باشند یا فقط این مهم است که این حرفها را در بحثها بزنند تا یک طرف خوب و برحق باشد و طرف دیگر بد و باطل؟ اینجا فعلا گفتمانی در کار نیست. یک جدل در کار است. جدلی بین آدمهایی که می خواهند باشند و آدمهایی که باور نمی خواهند کنند دیگران هم هستند و یارانه ایالات متحده برای گسترش منافع ملیشان رو به اتمام است. با اینحال حتی این جدل راه را برای یک گفتمان منطقه ای باز می کند. گفتمانی که می تواند در نهایت به همزیستی مسالمت آمیز بر مبنای درک متقابل منجر بشود.

جالب است ولی در این دنیای جدید ارتباطات هر کس می تواند نماینده کشورش، طرز تفکرش و فرهنگش باشد. گرچه این نمایندگی به معنای سخنگویی برای همه نیست، ولی گفتار و کردارش به مجموعه هویتهای مشترک اجتماعی جامعه اش اضافه می کند. جالب است وقتی پیشداوریها و قضاوتها بیان می شوند همه خیلی شبیه هم می شوند در منطقه ای که روزی گهواره تمدن بوده است.