ونزوئلا، تکرار تجربه‌ای آشنا

یادداشتم درباره ونزوئلا و اقتصاد متلاشی شده آن برای ستون نگاه نخست روزنامه جهان صنعت.

با منابع غنی نفت، موقعیتی منحصر بفرد در آمریکای لاتین و جمعیتی تحصیلکرده ونزوئلا باید کشوری مرفه با اقتصاد رو به توسعه باشد. اما واقعیت ونزوئلا با آنچه که ما فکر می کنیم فاصله زیادی دارد. کاراکاس پایتخت ونزوئلا رکورد جهانی جرائم جنایی و قتل را دارد. واحد پول ونزوئلا در حال سقو ط سریع است و مردمی که هنوز «کاماندانته» چاوز را به نیکی یاد می کنند از میراث اقتصادی او خسته و نومیدند.

سیمون بولیوار قهرمان آزادیخواه آمریکای لاتین این روزها نمی تواند از سرنوشت واحد پول هم اسمش چندان خوشحال باشد. بولیوار واحد پول کشور ونزوئلا در حال سقوط آزاد است، ظرف سه سال گذشته بولیوار نود و هفت درصد ارزش خود را از دست داده است. این روزها بازار ارز در ونزوئلا در حال تکرار تجربه بازار ارز ایران در سالهای دهه هفتاد و شصت و چند سال گذشته است.

 نرخ رسمی ارز شش بولیوار برای هر دلار امریکاست، که البته ربطی به نرخ دلار هفت تومانی ندارد. این ارز در اختیار واردکنندگانی قرار می گیرد که تعهد کنند کالاهای اساسی واردمی کنند و به قیمت کنترل شده دولتی در بازار بفروش می رسانند. در نتیجه هم صف متقاضیان ارز و هم صف مصرف کنندگان کالاهای اساسی در این کشور طولانیست.  حالا اگر برای خرید یا فروش دلار به بانک مراجعه کنید ارزش دلار سی برابر می شود: برای هر دلار 178 بولیوار باید پرداخت کنید. جالب است که همین نرخ در بازار سیاه ارز 264 بولیوار به ازای هر دلار است یا چهل برابر نرخ رسمی.

در این بازار مشوش و مغشوش نظام قیمتها متلاشی شده است. در این کشور با فروش یکصد دلار به نرخ بازار سیاه می توان آنقدر  بنزین به نرخ رسمی خرید که برای بیست و هشت بار سفر به دور زمین کافی باشد.  در اقتصاد ونزوئلا وارد کنندگان انگیزه ای برای وارد کردن کالا ندارند، دریافت دلار ارزان قیمت دولتی و فروش آن به چهل برابر قیمت در بازار سیاه از هر وارداتی سود آورتر است، واقعیتی که مردم ایران و فعالان اقتصادی کشور ما می توانستند  با استفاده از تجربه سالها پیش به همتایان ونزوئلایی خود یادآور شوند.

بحران اقتصادی ونزوئلا به نقطه ای رسیده است که دولت می خواهد در سوپرمارکتها و مراکز توزیع سیستمهای ثبت اثر انگشت نصب کند تا از احتکار کالا و خرید بی رویه جلوگیری کرده باشد. جای تعجبی ندارد که آقای مادرو و وزرایش ناتوان از درک کارکرد بازار و مکانیسمهای اقتصادی همه این رویدادها را محصول توطئه یک کشور خاص می دانند و بیشتر مشغول دستگیری افرادی هستند که متهم به ارتباط با بیگانه می شوند تا مبارزه با فساد گسترده اداری یا تک نرخی کردن ارز در کشور.

برای مردم ساده و حقوق بگیران ونزوئلایی این تنها به یک معناست: در کشوری که خاویار از روسیه و گوشت بره از نیوزلند وارد می کند و مغازه ها پر از کالاهای وارداتی لوکس هستند یک کارگر ساده نمی تواند غذای مورد نیاز خانواده اش را  تهیه کند. در این ساختار اقتصادی که چاوز برای حمایت از خانوارهای کم درآمد برپا کرده بود، امروز متوسط سبد خوراکی برای یک خانوار ونزوئلایی 6،382 بولیوار در ماه هزینه دارد که یک و نیم برابر حداقل دستمرد یک خانوار ونزوئلایی در ماه است. برای مردم ونزوئلا میراث واقعی چاوز یک دولت ناتوان، یک بازار مختل شده، تورم لجام گسیخته و فساد گسترده دستگاه اداری و آز و طمع کسانیست که درآمدهای نفتی را به بهانه واردات کالاهای اساسی به جیب می زند.

ونزوئلاییهایی دستاورد دولت فعلی خود را در یک شوخی خلاصه کرده اند «دولت ما آدمها را صادر می کنند و هر چیز دیگر را وارد می کنند. صادرات آدمها کاری ندارد، ما خودمان می خواهیم برویم». دولت ونزوئلا فعلا کار دیگری برای مقابله با بحران فعلی اقتصادی انجام نمی دهد.