تلخي تسليم هواپيمايي و شيريني توسعه ايرانگردي

يادداشتم براي دنياي اقتصاد درباره گردشگري، یکی از مزایای
اینترنت و پست الکترونیک این است که می توانی مشترک اخبار شرکتها و بنگاههای اقتصادی بشوی، تا اگر محصول جدیدی یا تخفیفی ارائه می کردند خبر بشوی. دیروز وقتی که ایمیل هواپیمایی ترکیش ایرلاینز را باز کردم جا خوردم. اولین تبلیغش سفر به کرمانشاه بود با تصویری تبلیغی از بیستون. پروازها – نیویورک- کرمانشاه و شیکاگو-کرمانشاه و هیوستون-کرمانشاه به قیمتی کمتر از هزار دلار عرضه می شود. پروازها البته مستقیم نیستند و در استانبول تعویض هواپیما صورت می گیرد. با اینحال این حرکت استراتژیک قشنگی برای هواپیمایی ترکیه است.

اول. بازارهای جدیدی (در اقتصاد هواپیمایی بازارها با مبدا – مقصد تعریف می شوند) را افتتاح می کند که بخاطر جاذبه هایش می تواند تقاضای توریستی بالایی داشته باشد. و به ترافیک مسافریش بیفزاید. از سوی دیگر این پرواز از مبادی صورت می گیرد که جمعیت بزرگی از مهاجران ایرانی و خاورمیانه ای در آنها حضور دارند و یک حداقل تقاضا برای پرکردن مرحله آخر سفر وجود دارد.

دوم. ورود به بازار را در یک رفتار کلاسیک در مرز قیمت بر اساس حاشیه هزینه انجام می دهد. مسیر برای این هواپیمایی سودآور است ولی برای هواپیمایی های رقیب دیگر در این قیمت سودی وجود ندارد که بخواهند وارد بازار بشوند و انحصار هواپیمایی ترکیه را زیر سوال ببرند.

سوم. مقصدی، شهر کرمانشاه، را انتخاب کرده است که در آن حتی نسبت به هواپیماییهای ایران مزیت نسبی دارد که باید متقاضیان کرمانشاه را اول به تهران .بیاورند و بعد به کرمانشاه ببرند. در نتیجه حتی اگر پرواز مستقیم تهران – نیویورک برقرار شود این مسیر برای هواپیمایی ترکیه انحصاری می ماند و به هواپیماییهای ایرانی یادآور برتری منطقه ای و در این لحظه پیشتازی جهانیش است.

برقراری پرواز کرمانشاه بعد از برقراری پروازهای تبریز و مشهد توسط این هواپیمایی و مشهد و شیراز توسط هواپیمایی قطر یادآور این نکته تلخ است که بعد از نزدیک به چهار دهه تحریم ایران، پیشتاز منطقه ای پروازهای بین قاره ای، الان وفقط یک بازار مصرفی هواپیماییست. هیچ شرکت ایرانی توان رقابت کیفی با پرنده های تازه نفس خاورمیانه را ندارد که از مبانی علم اقتصاد در برنامه ریزیهایشان بهره می گیرند و با توجه به تقاضای بازار فعالیتهایشان را توسعه می دهند. مانند قرن نوزدهم ایران همچنان یک کشور در حال توسعه است که مصرف کننده نهایی کالاهای تولید شده توسط اقتصادهای پیشرفته تر می باشد.

شکی نیست که برای منطقه کرمانشاه این واقعه فرخنده ایست. هر چه باشد تنها در ماه پیش عنوان شد که تکیه بر صنعت توریسم می تواند راه گشای کشور در مقابله با معضلات اقتصادیش باشد. اما آیا این مسافران در هتلهای ایران و تاسیسات ایرانی اقامت خواهند کرد یا مازاد ناشی از حضور آنها تماما توسط سرمایه گذاران ترک جذب خواهد شد؟ فراموش نکنیم تنها ما نیستیم که از فرصتهای درآمدزاییمان مطلع هستیم. همه منطقه جاذبه های توریستی و حیات وحش ما را می دانند و شاید بهتر از پلنگ کشان جامعه ما به آن بها می دهند. یک سرمایه گذار زمانیکه فرصت کسب سود را شناسایی می کند به سراغ آن می رود. این یک واقعیت اقتصادیست و امیداست که شهر کرمانشاه و اقتصاد منطقه ای این استان مرزی کشور از این فرصت استفاده کند و بهره لازم را ببرد.

تاسف بار این واقعیت است که سیاستهای اتخاذ شده در داخل و در عرصه سیاست خارجی ایران و فعالان اقتصادیش را در آنچنان انزوایی قرار داده است که توان رقابت با بیگانگان را ندارند. این را نمی گویم که امید به اثربخشی حمایت دولتی دارم، بلکه می گویم از درد بی  کسی صنعت هواپیمایی کشورمان و بی پناهی صنعت توریسمان.  آیا نمی بینیم که چه هزینه ای گزافی را با از دست دادن امتیازات ژئوپلیتیکیمان می پردازیم؟  باور دارم دولت وظیفه دارد از چهارچوب رقابتی اقتصاد دفاع نماید. آیا نباید یادآوری کرد که سیاستهایی که به بهانه استقلال اتخاذ شده اند آنچنان وابستگی برای کشور ما به ارمغان آورده اند  که امروز در تلخی تسلیم یک بازار دیگر باید خوشحال شیرینی حضور جهانگردان در گوشه ای درآمدزا از کشورمان باشیم؟ واقع بین باشیم، علیرغم همه ادعاها واقعیت ما متفاوت از توهمات پشت میزنشینان سرزمینانمان است.