مستند یا تبلیغات: آمریکای اوباما 2016

فیلم:  آمریکای اوباما 2016

کارگردان:  دینش دسوزا، جان سالیوان

نویسنده: دینش دسوزا، جان سالیوان

تهیه کننده: جرالد مولن

ژانر: مستند سیاسی

اخطار: اگر می خواهید فیلم را ببینید این یادداشت را نخوانید!

دیروز فرصتی پیش آمد تا فیلم «آمریکای اوباما 2016» را ببینم.  این مستند سیاسی بر اساس کتابهایی تهیه شده است که دنیش دسوزا درباره شخصیت و منش باراک اوباما رییس جمهور فعلی آمریکا نوشته است. با توجه به زمان پخش فیلم باید این نکته را در نظر داشت که این مستند سیاسی با هدفی سیاسی تهیه شده است و تهیه کنندگان آن امیدوارند که بتوانند بر نتیجه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا تاثیری بگذارند. اولین نکته ای که از تماشای این فیلم به ذهن می رسد هوشمندانه بودن آن است. بنظر می رسد حزب جمهوریخواه و گروههای محافظه کار در آمریکا اینبار کوشیده اند تا پیام خود را از زبان کسی بیان کنند که بیشترین شباهت ممکن را به باراک اوباما دارد. در سکانسی از فیلم دنیش می گوید: «من اگر دستم را بالا بگیرم ، کف دست من همرنگ دست هر سیاهپوست دیگر است». دنیش دسوزا متولد بمبئی در هند است و هم سن باراک اوباماست. او در جوانی برای ادامه تحصیل به ایالات متحده می آید و از دارتموث کالج فارغ التحصیل می شود. در دوران دانشجویی به گروهی از دانشجویان دست راستی می پیوندد که یک نشریه محافظه کار را در دانشگاه منتشر می کنند. او سپس به واشنگتن دی سی می رود و در زمان ریاست جمهوری رونالد ریگان در کاخ سفید مشغول بکار می شود «ریگان آدم فوق العاده ای بود» دسوزا به بیننده محافظه کار آمریکایی اطمینان می دهد که با آنها همفکر است. اما موضوع فیلم دنیش دسوزا  آمریکایی هندی تبار و مهاجر نسل اولی محافظه کار نیست، بلکه نظریه ایست که او درباره باراک اوباما و ریشه های تفکر سیاسی اوباما دارد.

دنیش دسوزا با مطالعه کتابهای اوباما و گفته های او درباره پدرش، یک تکنوکرات چند زنه  کنیایی فارغ التحصیل هاروارد و دانشگاه هاوایی، به این نتیجه رسیده است که اوباما دنباله روی باورهای ضداستعماری ،anti-Colonialismپدرش است. دنیش در همان ابتدای فیلم یادآور می شود که این آمریکا بود که تنها سی و پنج سال بعد از دادن حقوق برابر به سیاهان یک دو رگه آمریکایی -آفریقایی، فرزند یک دانشجوی چپگرا و یک دانشجوی آفریقایی آزادیخواه، را به ریاست جمهوری برگزید. «این دستاورد و پیروزی آمریکا بود و نه اوباما». او سپس به بررسی رابطه اوباما با پدرش می پردازد.، پدری که اوباما به باور دنیش از او یک ایده آل ساخته بود ولی فقط یکبار او را در ده سالگی دیده بود و نمی دانست او مردی خشن، الکلی و سرخورده است.

مانند بسیاری نظریه های سیاسی دیگر، دنیش برای تئوری خود مستنداتی ارائه می کند. برخی از این مستندات سندیت دارند: رابطه اوباما با اساتیدش، تاثیر مبارزه پدرش برای استقلال کنیا در طرز تفکر او و برخی از رویدادهای زندگی اوباما. با اینحال نتایجی که دنیش از این مستندات می گیرد چندان ربطی به واقعیت ندارند. او ادعا می کند اوباما ضداسراییلیست، چون در هاروارد و شیکاگو با ادوارد سعید و چند مدافع دیگر فلسطینیان و منتقدان سیاستهای دولت اسراییل ارتباط داشته است. او یادآور می شود که مربی و راهنمای اوبامای نوجوان در هاوایی یک عضو حزب کمونیست بوده است که تفکراتی ضدآمریکایی داشته است. او نتیجه می گیرد که اوباما بدنبال تقویت کشورها و ملتهاییست که در گذشته استثمار شده اند و برای تقویت آنها اقتصاد آمریکا را تضعیف می کند. او به بیننده می گوید که اوباما جلوی حفاری برای نفت در آمریکا را گرفته است درحالیکه پول مالیات دهندگان را صرف سرمایه گذاری در برزیل کرده است تا برزیل بتوان نفت استخراج کند.  البته در این نکته او فراموش می کند که این آمریکاییان هستند و نه دولت آمریکا که در برزیل سرمایه گذاری کرده اند و برزیل در سالهای گذشته در جذب سرمایه آمریکاییان موفق بوده است.

جالب است که دسوزا باور دارد بهار عربی در واقع یک جور بیداری اسلامیست. او با انتقاد از اوباما برای طرد مبارک او را مسوول پیروزی بنیادگرایان در مصر و تونس می داند. او هشدار می دهد که یک ایالات متحده اسلامی در خاورمیانه در حال شکلگیریست که کشورهای مسلمان از ایران تا مراکش را شامل خواهد بود. و اوباما برای جلوگیری از شکلگیری این اتحاد و کاهش تهدیدی که متوجه اسراییل خواهد کرد کاری نکرده است. (کلا ما دایی جان را زیادی دست می انداختیم!) او مجددا تاکید می کند که اوباما محصول تفکر آمریکایی نیست بلکه فرزند تفکرات ضداستعماری مبارزان کنیاییست که می کوشد ایالات متحده را به جایگاهی برابر با سایر کشورها بازگرداند و موجب برتری روسیه و چین  در بازی جهانی قدرت بشود. به این ترتیب به باور دنیش دسوزا ایالات متحده در سال 2016 کشوری بی اندازه متفاوت خواهد بود اگر اوباما برای یک دوره دیگر انتخاب شده باشد.

فیلم خوش ساخت است و اطلاعات خوبی درباره باراک اوباما به بیننده می دهد اما نمی توان آنرا یک مستند سیاسی دانست، در بهترین حالت روند ساخته شدن یک فرضیه را نشان می دهد بدون آنکه تئوری آقای دسوزا را با واقعیت سیاستهای آمریکا بسنجد. از طرف دیگر لزوما باعث تخریب چهره اوباما در میان بسیاری از مهاجران نسل اول نمی شود، کسانی که ضداستعماری بودن را برخلاف آقای دسوزا لزوما چیز بدی نمی دانند.