تاریخ بخوانیم

سال دوم دبیرستان بودیم٬‌آن هم یک دبیرستان مذهبی. با یکی از همکلاسیها یک انجمن تاریخ راه انداختیم. تازه توی کتابهای قدیمی خونه یک مجله بررسیهای تاریخی پیدا کرده بودم که درباره الواح هخامنشی و مهرهای اشکانی مقاله های خیلی خوبی داشت. نشان انجمن شد یک سرباز هخامنشی از گارد جاویدان که کنارش شیری ایستاده بود. خواندن تاریخ باستان هیجان انگیز بود. آدمهایی که در ابتدا و آغاز ایران بودند و سپاسگذار اهورامزدا «سپاس اهورامزدا را که جهان را آفرید٬‌که مردم را آفرید و از برای مردم شادی آفرید. که آرشام را شاه کرد». ذهنهای نوجوان ما تصویری ایده آل از آن دوران را تصویر می کرد: تخت جمشیدی که در آن پیکها سوار بر اسب از پله ها بالا می رفتند تا به دربار راه داده شوند٬ پادشاهانی عادل که ایران را به اوج رسانده بودند ٬ منشور حقوق بشر کوروش و … یک کمی مطالعه بیشتر لازم بود تا بفهمیم این دنیا فقط درذهنها کودکانه ما وجود دارد. در دنیای واقعی جهان باستان چیز دیگری بود

. بعد یادمان می آمد که ۲۵۰۰ سال گذشته است و اقوام بسیاری از ایران گذشته اند یا در آن سکنی گزیده اند. کمی گذشت تا بفهمیم اینجا هم افراط و تفریط فقط باعث افراط و تفریط شده است. حتی اگر دنیای ما در آن دوران آغاز شده باشد اکنون دنیای متفاوتیست. این مانع از این نمی شد که نخواهیم درباره اش یادبگیریم٬ بخوانیم و برای هم خواندنیها را بفرستیم. هنوز که هنوز است مقاله های باستانشناسی برای بیشتر ما جذاب مانده اند. ولی در کنار این جذابیت یادمان هم نرفته است که آن دنیا هنوز برای ما ناشناخته است.

بعدها خنده ام می گرفت از آدمهایی که تخت جمشید یا آتشکده ای را دیده بودند و می گفتند «چه بودیم و چه شدیم» انگار شهزاده های ساسانی بودند که همین دیروز از تیسفون رانده شده بودند. نه مطالعه ای در کار بود برداشتی از چهارچوب و یا روند رویدادهای تاریخی. شکی نیست که کوروش ستاره ایست در آسمان تاریخ ایران ولی کاش توجه به او باعث اهمیت دادن به مطالعه و پژوهشهای تاریخی هم می شد. کاش این علائق کمی باعث توجه مردم به اهمیت کندوکاو در تاریخ٬ سرمایه گذاری در میراث فرهنگی و موزه های کشور هم می شد. در حالیکه در همین کشور و در همین شهرها کاشی ها را از سردرها کنده و می کنند تا در بازارها بفروشند نمی شود خیلی این علاقه را جدی گرفت. درنهایت افراطیست در پاسخ به تفریطی. و مثل خیلی جاهای دیگر ظاهری و سطحی.