اندک اندک می رسد

درباره بهای نفت برای روزنامه جهان صنعت نوشتم. روند افزایش ملایم و آهسته بهای نفت به شرط عدم تغییر شرایط بازار و روی ندادن رخدادهای ژئوپولیتیک ادامه خواهد داشت.

بهای نفت تا پایان سال‌جاری به 70 دلار در هر بشکه خواهد رسید به شرطی که روند رویدادهای ژئوپلتیک در منطقه خاورمیانه تغییر چندانی نکند. در حال حاضر نگاهی به تحولات بازار یادآور این نکته است که بهای نفت در سال‌جاری به کمترین حد خود رسیده است. اکثر قریب به اتفاق اقتصاددانان که به مدلسازی تغییرات شاخص‌های اقتصادی مشغولند، در این نکته متفق‌القولند که بهای نفت به آهستگی در حال افزایش است.
با این حال کاهش شدید مصرف نفت در چین که اندازه آن هنوز مشخص نیست و ثابت بودن نسبی تقاضا در کشورهای توسعه‌یافته به این معناست که بهای نفت دیگر به دلیل تقاضا و عوامل موثر بر تقاضا به 120 دلار در هر بشکه نخواهد رسید. در بهترین حالت تا پایان سال‌جاری میلادی بهای نفت به 70 دلار در هر بشکه خواهد رسید و در سال آینده میلادی در همین حدود ثابت باقی خواهد ماند. بسیاری از معتقدان به اثر مستقیم تحولات سیاسی و تغییر در ژئوپلتیک منطقه خاورمیانه بر بهای نفت باور دارند که تحولات ناگهانی در این منطقه یا تغییر در رفتار روسیه می‌تواند باعث تغییر بهای نفت و افزایش ناگهانی آن شود. یادآوری این نکته لازم و ضروری است که هیچ مدل ریاضی یا اقتصادسنجی وجود ندارد که رفتار ولادیمیر پوتین را پیش‌بینی کند. از سوی دیگر حضور گروه تکفیری داعش در عراق و سوریه بهای نفت را مختل نکرده است. تا زمانی که این گروه محور بغداد- بصره را تهدید نکرده است، در صادرات نفت عراق اخلالی ایجاد نخواهد شد. با وجود سقوط رمادی بازارهای جهانی مطمئن هستند که ایران جلوی سقوط بغداد را خواهد گرفت و پیشروی داعش در جهت بغداد موقتی است. در نتیجه آنچه آینده بازار نفت و بهای نفت‌خام را در ماه‌های آینده تعیین خواهد کرد، تغییرات تقاضا برای آن و عرضه نفت است. تمام فعالان بازار براساس واقعیت‌های موجود و با در نظر گرفتن ریسک ناشی از رفتار غیرقابل پیش‌بینی روسیه و تبهکاری‌های داعش برای آینده برنامه‌ریزی می‌کنند. با توجه به کاهش شدید عرضه نفت در نتیجه کم شدن فعالیت‌های اکتشاف نفت در حال حاضر عرضه نفت کاهش پیدا کرده است. زمانی که بهای نفت به 70 دلار در هر بشکه برسد، استخراج نفت رسوبی دوباره به صرفه خواهد بود. در نتیجه بهره‌برداری از میدان‌های نفت رسوبی موجود از سر گرفته خواهد شد. این نکته در صنعت نفت جالب توجه است که بر خلاف بهره‌برداری از چاه‌های نفت که به راحتی قابل توقف نیست، بهره‌برداری از میادین نفت رسوبی به راحتی قابل متوقف شدن و از سر گرفته شدن است. این باعث افزایش کشش قیمتی عرضه نفت می‌شود.از سر گرفته شدن بهره‌برداری از میادین نفت رسوبی زمانی که بهای نفت به 70 دلار در هر بشکه می‌رسد، به این معناست که عرضه مجددا افزایش پیدا خواهد کرد و وجود مازاد عرضه نفت در بازار مانع از افزایش بیشتر در بهای نفت خواهد شد. در نتیجه رسیدن بهای نفت به 80 دلار در هر بشکه بدون تغییر در تقاضا ممکن نخواهد بود. از بررسی وضعیت فعلی نتیجه گرفته می‌شود که تلاش‌های اوپک برای جلوگیری از کاهش بهای نفت تا حدی موفق بوده است. خودداری اوپک از کاهش سطح تولیداتش باعث شد تا کاهش بهای نفت ادامه پیدا کند. کاهش بهای نفت باعث توقف فعالیت شرکت‌ها در اکتشاف و استخراج نفت رسوبی شد و کاهش عرضه را به دنبال داشت. همه تولیدکنندگان نفت رسوبی در قیمت 70 دلار در هر بشکه به بازار برنخواهند گشت. در نتیجه سهم اوپک در بازار نفت حفظ شده است. این کارتل نفتی، گرچه دربازار سهمی کمتر از روزهای اوجش دارد هنوز می‌تواند به‌عنوان یک کارتل عمل کند.