مشاهده، سوال، آمار و تحلیل

یک موقعی در ایران همکار نازنینی داشتم که دانشجوی دکترای اقتصاد در دانشگاهی معروف بود و بنده دانشجوی فوق لیسانس موسسه ای تازه تاسیس با ادعا به دانش امروزی اقتصاد. عنایت دارید که مثل ایشان به بنده در درجات دانشگاهی ایران عزیز مثل فیل بود به حشره. البته ژن شریفی ما نمی گذاشت که از حشره بودن خودمان شرمنده باشیم و یا از فیل بودن ایشان بترسیم. کلا بعضی اوقات در عوالم خودمان این متر اندازه گیری در دسترس نبود. وگرنه چه بسا حواسمان بیشتر جمع می بود. بماند در همان روزهای اول کارمان ایشان بنده  گمراه را مورد خطاب قرار دارند که: » عنایت دارید که اقتصادسنجی از مبنا اشکال دارد و عدم کارایی آن اثبات شده است! من خودم هم به استادم گفتم که از آن استفاده نخواهم کرد»  در همان هوای خودم گفتم: » شوخی می فرمایید! پس چرا این همه درباره اش مقاله می نویسند؟ هر جا کار درست و حسابی شده است از آن استفاده می کنند؟»  لازم به یادآوری نیست که ما خیلی رفیق نشدیم.

البته هنوز هم خوشبختانه از یمین و یسار مجادلات و مباحثات اقتصادی هر از گاهی بزرگواری فیل منش ما حشره ها را یادآور می شود که علم اقتصادی که از ریاضی و مدلهای اقتصاد سنجی استفاده می کند یک جاییش اشکال دارد. (و البته بیشتر اوقات یکی دو پاراگراف بعد دوستان یکی دو آمار جدی درباره فرار مغزها،یا  بیکاری، یا نرخ تورم و یا شاخص قیمتها و یا یک چیز دیگر مارک دار می آورند و البته امان اگر ما حشره ها وزی کنیم که: «ای بابا اینها را از روی چرتکه که  نمی آورند مدل می سازند برایشان!») خلاصه کلام این روزها یک آماری از این بازدید کننده های محترم وبلاگم گرفتم  و مشاهده کردم::

 تعداد بازدید کنندگان بنده در ایام نوروز کاهش یافته است!  

این مشاهده باعث این سوال شده است! چرا؟ یک نگاهی به روند روزانه تعداد  بازدیدکنندگان می اندازم و یک جدول آماری یا Data فراهم می کنم. یک کمی اثرات فصلی داریم،  تعداد بازدیدکنندگان مستقل از زمان نیست و در نتیجه Stationary  نیست. یک دستی به سر و گوشش می کشیم و تعداد بازدید کنندگان را پیش بینی می کنیم. در نتیجه توقع داشته ایم که در هفته گذشته افزایش داشته باشیم مثلا %5 ناقابل. ولی در عوض یک چند ده درصدی کاهش داریم. حکما چیزی اتفاق افتاده است که باعث این کاهش شده است. برای روزهای تعطیل یک Dummy Variable می گذاریم،  بفهمی نفهمی ضریب تخمین زده اش از نظر آماری قابل اغماض نیست. پس تعطیلات در تعداد بازدیدکننده ها تاثیر می گذارد و … باعث کاهش آنها می شود. تا اینجای قضیه تحلیل آماری بود. 

«در روزهای تعطیل تعداد مراجعه کنندگان به وبلاگ حقیر کاهش پیدا می کند» تحلیل اقتصادی این قضیه می تواند چیزی شبیه این باشد: خوانندگان محترم وقتی وبلاگ می خوانند که  سرگرمی دیگری ندارند. در نتیجه در ایام تعطیل، که سرگرمی های متنوعی دارند، کمتر و در روزهای کاری بیشتر از ایام تعطیل وبلاگ می خوانند (البته دسترسی به اینترنت هم مهم است). چون در روز کاری مطلوبیت حاصل از خواندن وبلاگ بیشتر از سایر کارهای ممکن است. (می توان بفرمایید اشتباه می کنم)  لطفا تعمیم ندهید که حالا همه دوستان وقت کار  در دفاتر و ادارات وبلاگ می خوانند. برای چنین نتیجه ای باید نمونه آماری بزرگتری داشت و تعداد خوانندگان چند ده وبلاگ را ثبت کرد. اما این حکم درباره این وبلاگ می تواند درست باشد که دوستان آنرا سرکار می خوانند! 

 امیدوارم تعطیلات نوروز به همه خوانندگان عزیز خوش بگذرد و با روحیه تازه و انرژی تجدید شده سرکارهایشان برگردند و به امر شریف وبلاگ خوانی بپردازند! دلمان تنگ می شود برایشان!