چندی پیش با انتشار دفترچه های ثبت نام آزمون سراسری دانشگاهها معلوم شد که سازمان سنجش کشور به استناد بخشنامه اداره اتباع و مهاجرین وزارت كشور، ثبت‌نام و شركت كليه اتباع عراقي و افغاني، در آزمون سراسري سال 1388 را ممنوع اعلام کرده است. گرچه اتباع این کشورها می توانند در آزمون ورودی دانشگاههای آزاد اسلامی شرکت کنند. با اینحال این منع باعث آزردگی بسیاری از مهاجران مقیم ایران و القاء این تصور شد که ادامه تحصیل برای ایشان در ایران میسر نیست. این یادداشت این تصمیم را از بعد سرمایه انسانی و سیستم دانشگاهی کشور بررسی می کند.
نگارنده بر این باور است و تاکید می کند که اتباع مهاجر کشورهای همسایه ایران؛ بویژه افغانستان، کشور همزبان ما، و عراق، کشوری که علائق مذهبی ما را به آن پیوند می دهد، باید بتوانند در دانشگاههای کشور ادامه تحصیل بدهند. تصمیم سازمان سنجش بیشتر یک اقدام دیوانسالارانه بوده است که معمول سازمانهای مرکزیست. متاسفانه این تصمیم با توجه به ملاحظات راهبردی و ارتقاء کیفیت آموزش عالی و گسترش حضور ایران در آموزش عالی منطقه ای گرفته نشده است. او همچنین بر این باور است که این تصمیم بهیچوجه تصمیم جامعه دانشگاهی ایران نیست.
طی سالهای گذشته نظام متمرکز پذیرش دانشجو در دانشگاههای کشور باعث شده است تا دانشگاهها درباره پذیرش دانشجو اختیاری نداشته باشند. عده ای از شرکت کنندگان در کنکور سراسری بر اساس نمره و اولویتهای رشته انتخابی به این دانشگاهها معرفی می شوند و دانشگاهها ایشان را ثبت نام می کنند. از آنجا که آموزش عالی در دانشگاههای دولتی رایگان است و هزینه های مربوط به آن از محل بودجه عمومی پرداخت می شود، این قابل درک است که سیستم اداری کشور بکوشد استفاده از آنرا محدود به شهروندان ایرانی کند. چنین نگرشی این شهروندان را مالک منابع اختصاص داده شده به سیستم آموزش عالی می داند. و بر این باور است که چنانچه اتباع سایر کشورها مایل به تحصیل در دانشگاههای ایرانی هستند؛ باید از طریق دولتهای خود اقدام کنند. البته اولین نسلهای دانشجویان ایرانی بواسطه چنین توافقاتی توانستند عازم تحصیل در مراکز دانشگاهی خارج از کشور بشوند و با اصرار بر این روند دیوانسالاری کشوری پایبند سنتی دیرینه است؛ که بهیچوجه نکوهیدنی نیست گرچه مقتضیات زمان و مکان را در نظر نمی گیرد.
این نگرش واقعیت امروزی آموزش عالی در منطقه و اهداف برنامه های آموزشی را در نظر نمی گیرد. اول اجازه دهید بپرسیم که چنین تصمیمی چگونه می تواند به کشور ایران، بعنوان یگانه کشور فارسی زبان و شیعه منطقه، در ایفای رسالت علمی فرهنگی خود یاری رساند؟ محدود کردن دسترسی به موسسات آموزش عالی ایران برای اتباع کشورهای منطقه باعث تقویت موسسات رقیب می شود. این موسسات به این ترتیب می توانند با جذب دانشجو از این کشورها به تضمین منافع ملی خود در بلند مدت بپردازند. در شرایطی به سر می بریم که کشورهای منطقه هزینه های هنگفتی برای گسترش شبکه دانشگاهی خود کرده اند. تاسیس شعب دانشگاهی موسسات علمی معتبری مانند دانشگاه نیویورک,نورث وسترن, جورج میسون و شعبات آمریکن یونیورسیتی در کشورهای حاشیه خلیج فارس و شهرکهای دانشگاهی دبی و قطر تنها در صورتی توجیه اقتصادی داشته اند که هدف جذب دانشجو از سایر کشورهای منطقه بوده باشد. در این شرایط اتخاذ چنین تصمیمی به معنای جذاب کردن این موسسات است.
این تصمیم همچنین نقض کننده بیطرفی سازمان سنجش کشور دربرابر شرکت کنندگان است.در حالیکه این سازمان می تواند با بسط آزمون ورودی دانشگاههای کشور به کشورهای منطقه آنرا به یک معادل بومی و جایگزین آزمونهایی مانند جی آر ای یا جی مت تبدیل کند. با محدود کردن خود عملا نقش سنجشی خود را محدود می کند. اجازه شرکت به دانشجویان مهاجر در این امتحانات اولین گام در فراگیر کردن این امتحان در منطقه خاورمیانه خواهد بود.در پایان حتی اگر بپذیریم که این سیاست درباره دانشگاههای دولتی توجیه پذیر است این تصمیم نباید بهیچوجه دانشگاهها خصوصی را تحت تاثیر قرار دهد.
سر خیابان فرصت 
بنظر من این دلیل که آموزش رایگان متعلق به ایرانی ها است درست است ولی باید این فرصت برای دانشجویان خارجی فراهم شود که در دانشگاههای دولتی و آزاد شرکت کنند. در دانشگاه دولتی هم سیستم پذیرش پولی را که داریم. می توان برای آنها پذیرش در دوره های پولی را مجاز کرد.
به هر حال از دیدگاه گسترش زبان و فرهنگ ایرانی ، شرکت دانشجویان خارجی نه تنها بد نیست که خوب هم هست. بنظر من حتی دادن مجوز کار به فارغ التحصیلان خارجی در ایران هم می تواند مفید باشد.
البته اینرا اضافه کنم که مثلا در فرانسه نه تنها آموزش برای دانشجویان خارجی مانند دانشوجویان فرانسودی است بلکه حتی دولت به دانشجویان چه داخلی چه خارجی کمک هزنیه پرداخت اجاره خانه هم پرداخت میکند. قطعا اینجا هم این دیدگاه که دانشگاه مجانی بر اساس پول شهروندان فرانسوی است و نباید برای خارجیها رایگان باشد، می تواند وجود داشته باشد اما سیستم دانشگاهی اینجا که فعلا تقریبا مجانی است برای همه.
واقعا برایم جالب بود
من یک افغانستانی هستم و لیسانس دربخش کارگردانی سینمادارم ازآنجایکه علاقه زیاددرزبان فارسی دارم ،خواستم ادبیات فارسی بخوانم و دوبار درکشور جمهوری اسلامی ایران امدم تا دریکی از دانشگاه های ایرانی ثبت نام کنم اماموفق نشدم وزیاد برایم ارزش داده نشد .
فکر می کنم شمامی توانیدراهنمای ام نماید.
خواهش می کنم درمورددانشگاهی که دربخش ادبیات فارسی دانشجوی خارجی می پذیرد اگرمعلومات دارید به این ادرس moballegh_2@yahoo.com بفرستید خوشحال می شوم.
بااحترام
موسی