ایرباس و بوئینگ: حمایت دولتی و رقابت آزاد

از زمان تاسیس ایرباس در آغاز دهه هفتاد، رقابت این شرکت اروپایی و بوئینگ آمریکایی در بازار هواپیماهای پهن پیکر نظر اقتصادانان بسیاری را جلب کرده است. از یکسو بوئینگ ایرباس را متهم می کند که از یارانه های دولتهای اروپایی بهره می برد و در نتیجه دارای مزیت اقتصادی در رقابت است.  بوئینگ استدلال می کند که این امر رقابت آزاد با ایرباس را دشوار می کند. ایرباس به نوبه خود بوئینگ را متهم می کند که از موقعیت انحصاری در بازار آمریکا بر خوردارست و تامین کننده منحصر بفرد نیازمندیهای نیروهای مسلح آمریکا و دولت این کشور است.

طی سالیان گذشته هیاتهای تجاری بسیاری از هر دو طرف به مذاکره با یکدیگر و طرح دعاوی در مراجع معتبر بین المللی پرداخته اند. این بحث همچنان ادامه دارد. از نقطه نظر ساماندهی صنعتی (Industrial Organization) پرسش این است که چه  تفاوتی در عواقب  دو نوع سیاست است:  پرداخت یارانه مستقیم بوسیله دولت و یا تضمین خرید حجم معینی از تولید توسط سازمانهای دولتی. در سال 1992 دولتهای اروپایی و دولت آمریکا توافقی در زمینه محدود کردن یارانه ها امضا کردند که باعث افزایش قیمت هواپیماهای پهن پیکر شد. (Irvin and Pavnik, 2004)

اکنون رقابت این دو شرکت وارد مرحله تازه ای شده است. پس از ماهها مطالعه و بررسی نیروی هوایی ایالات متحده  EADS و نورث تروپ را برنده بزرگترین قرارداد تامین تانکرهای این نیرو، یکصد و هفتاد و نه فروند، اعلام کرد. به این ترتیب شرکت بوئینگ موقعیت انحصاری خود را در تامین هواپیماهای نظامی از دست داده است. 

و این البته پایان ماجرا نیست. سنا باید این قرارداد را تصویب نماید و از هم اکنون دو جناح در آن شکل گرفته اند. سناتور ایالت آلاباما مدافع اعطای قرارداد به EADS است چون مونتاژ این هواپیماها در ایالت او صورت خواهد گرفت. و در نتیجه موجب رونق اقتصادی خواهد شد. سناتور ایالت واشنگتن مخالف سر سخت این قرار داد است، چون خطوط تولید بوئینگ در واشنگتن نخواهند توانست مشاغل جدیدی برای رای دهندگان او ایجاد کنند.

برای مطالعه: http://www.dartmouth.edu/~dirwin/airbus3.pdf