چه کسی بنزین را گران می کند؟

دوست ناشناسی در مقاله ای برای روزنامه اعتماد ملی (بنزین آزاد و سه موج تورم) بخشی از بحث همیشگی درباره عرضه بنزین آزاد را مطرح کرده اند و آن تاثیرات تورمی افزایش نرخ بنزین و تردید کابینه فعلی در تحقق آن است. واقعیت اینجاست که هم دولت فعلی و هم دولتهای قبلی در اصلاح یارانه انرژی و پذیرفتن نرخ واقعی و تعادلی بازار برای آن تعلل کرده اند. سروران ارجمندی که به مباحث اقصاد کلان از اینجانب آشناترند بارها و بارها این باور نادرست که عرضه بنزین آزاد باعث تورم است را به نقد کشیده اند و قصد پرداختن  به موضوعی دوباره نیست.

نکته این است که چه کسی بنزین را گران می کند؟  آیا بنزین نرخ ثابتی دارد، که دولت در حال تخطی از آن است؟ قیمت واقعی هر کالایی بر اساس  تعادل عرضه و تقاضا در بازار رقابتی شکل می گیرد. بهای تعادلی هر کالا آنست که مصرف کننده بر اساس تابع مطلوبیت خود و رضایتمندی حاصل از مصرف آن حاضر به پرداخت است و تولید کننده بنا به تابع هزینه و سود خود حاضر به فروش مقدار تقاضا شده در آن قیمت است .

بنزین هرگز در کشور ما به نرخ تعادلی فروخته نشده است. که اکنون دولت بخواهد آنرا افزایش و یا کاهش بدهد.  همواره به صورت اسمی و با تحمیل هزینه های هنگفت و واردات سنگین بنزین از خارج نرخ آن پایین نگه داشته شده است. نویسنده محترم روزنامه  اعتماد ملی مستظهرند که در حال حاضر بنزین دو نرخیست. یکی نرخ سهمیه و دیگری بهای بازار آزاد (یا سیاه). اقدام اخیر دولت تنها پذیرفتن واقعیتیست که وجود دارد.

نرخ بنزین در کشور ما بالاست چون تقاضای آن بالاست. چون عدم گسترش شبکه حمل ونقل عمومی و ریلی باعث بالا بودن تقاضای سفرهای جاده ایست،  چون نرخ پایین بنزین در سالهای گذشته  برای مصرف کننده انگیزه ای برای تقاضای خودروهای کم مصرف و بهینه باقی نگذاشته است.  نرخ بنزین در کشور بالاست چون هزینه حمل و نقل آن از طریق جاده ها بالاست. نرخ بنزین در ایران بالاست چه دولت بخواهد و چه نخواهد.